Home | Wiadomości | Aktualności | Jak utworzyła się Kolejka

Jak utworzyła się Kolejka
Ten tekst przeczytasz w 8 minut

-Co tu dają?
-Nic nie dają! Na znajomego czekam.
-To ja też poczekam.

Stanisław Bareja, Zmiennicy

Nigdy bym nie przypuszczał, że gra planszowa Kolejka będzie miała swoje medialne pięć minut. Moja gra najbardziej znaną polską planszówką na świecie, o której napisały media w ponad 140 krajach?! Nikt się nie spodziewał, że w ciągu kilku dni informacje o Kolejce pojawią się na kilkudziesięciu tysiącach witryn internetowych miedzy innymi: BBC, CNN, Der Spiegel, The Telegraph i Corriere della Serra. Z pewnością mamy do czynienia z jakimś dziwnym kolejkowym fenomenem, który czeka na swoje wyjaśnienie. Gracze mogą być ciekawi jak powstawała gra Kolejka i czego można się po niej spodziewać. Czy ta „państwowa” planszówka była w ogóle przetestowana? A może po prostu mamy tu do czynienia z gigantyczną PR-ową bańką mydlaną?

Pierwsze pomysły

Pomysł na grę narodził się w czerwcu 2009 roku. Było to w okolicach wydania recenzowanej już na GamesFanatic gry Awans. Przyszedł wtedy do mnie Rafał Pękała (Sekcja Edukacji WEH) z propozycją zrobienia gry o życiu codziennym w latach PRL. Coś o rodzinie, która musi kupować niezbędne do życia towary i pod koniec gry zdobyć mieszkanie. Temat mi się spodobał i od razu przyszedł mi do głowy pomysł na mechanikę. Byłem wtedy pod dużym wpływem Agricoli i pomyślałem, że mechanika worker placement będzie tu pasować idealnie. Nowość miała polegać na tym, że nie było wiadomo, kiedy lokacje na planszy się uruchomią.

Plansza w pierwszym prototypie

Pierwszą planszą do gry był rynek miasteczka, a gracze mając do dyspozycji kilka pionków musieli ustawiać się w kolejkach do pięciu sklepów, do których losowo przychodził towar. Na planszy były też inne budynki pozwalające na wykonanie akcji specjalnych. W pierwszym prototypie było dziesięć lokacji. Oprócz pięciu sklepów były jeszcze: bazar, szpital, kościół, dom partii i posterunek milicji. Dlaczego pięć sklepów? To wynikało z kostki użytej w pierwszym prototypie. Na pięciu ściankach były symbole sklepów, do których miała być dostawa, a na jednej „ocet” czyli brak dostawy. Druga kostka z wartościami 1, 2 i 3 określała, ile towarów dostarczono do sklepu. Towary podstawowe kupowało się w sklepach, po czym wymieniało się w proporcji 3:1 na towary wyższego rzędu, a te z kolei, w tych samych proporcjach, na towary z najwyższej półki. Zdobycie trzech towarów z najwyższej półki kończyło grę. W dodatkowych lokacjach na planszy można było otrzymać karty dające bonusy w zdobywaniu towarów (kościół, dom partii) oraz nowych członków rodziny (szpital).

Jak widać, pierwsza Kolejka była grą bardzo losową i toporną. Kiedy zabrałem grę na wakacje, nikt nie chciał w nią grać. Rafał miał napisać jakieś fajne karty plebanii i domu partii, ale pochłonęła go praca nad innymi poważniejszymi projektami edukacyjnymi i gra trafiła do szuflady. Około stycznia 2010 roku wróciłem do tematu, bo trzeba było zrobić jakąś grę na czerwiec do zagrania z gośćmi Pikniku Naukowego Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik.

Zmasowany atak geeków

Tymczasem o grach IPN napisała lubelska Gazeta Wyborcza. W nawiązaniu do artykułu prasowego powstał na forum gry-planszowe.pl wątek: Gry planszowe z IPN, a Pancho na GamesFanatic.pl opublikował ironiczny tekst Tworzyć gry każdy może, trochę lepiej, lub trochę gorzej. Wydaje się, że to właśnie wtedy świat graczy dowiedział się o istnieniu gier planszowych IPN. Teksty rozpoczęły ciekawą dyskusję, w konsekwencji której jacyś dziwni ludzie, podający we wstępach listów ilość posiadanych przez siebie gier planszowych, zaczęli atakować moją służbową skrzynkę mailową propozycjami współpracy. Nie wiedziałem jeszcze wtedy o istnieniu GamesFanatic. Czasem coś sprawdzałem na BGG, ale fakt istnienia polskiego środowiska graczy był mi nieznany. Nie przypuszczałem więc, że piszący do mnie są ze sobą powiązani. Odkryłem to dopiero po pewnym czasie, gdy Draco zaprosił mnie do Monsoona na spotkania testerów i podał odpowiednie linki na forum.

Zaproszenie przyjąłem, choć bałem się, że oto jacyś „fanatycy” będę mnie przypiekać na wolnym ogniu. Odważyłem się jednak i dokładnie rok temu, 2 lutego 2010, przekroczyłem gościnne progi Monsoona. „Fanatycy” okazali się całkiem sympatyczni i pomocni. Wprawdzie prototyp nie działał i padło wiele wniosków racjonalizatorskich, ale istota mechaniki się obroniła. Można to było wyczytać w poście Filipposa: Kolejka ma duży potencjał moim zdaniem. Baaardzo spodobał mi się nietypowy worker placement idealnie oddający temat. Dużo pracy jeszcze przy niej, ale może być świetna.

Żmudne testy

Praprzodkowie kart towarow

Pozytywnie zmotywowany zacząłem poprawiać Kolejkę. Zgodnie z sugestią bodajże Stalkera, kostkę zastąpiłem talią kart dostawy. Dla ułatwienia zamiast planszy wydrukowałem karty, dzięki którym można było na potrzeby testów łatwo zmieniać ilość lokacji. Intensywnie testowałem grę z kolegami i koleżankami z pracy i innymi znajomymi. Konsultowałem się między innymi z dr Andrzejem Zawistowskim (Naczelnik Wydziału Edukacji Historycznej BEP) w kwestii realiów historycznych. Dodałem też trochę nowych lokacji, takich jak: zakład pracy, Pewex, urząd gminy oraz pionki staczy kolejkowych do wynajęcia. Obliczałem też na nowo wartości i dużo kombinowałem. Właśnie dlatego drugi prototyp Kolejki okazał się… przekombinowany.

Archiwalna lista zakupow

Po drugim teście w Monsoonie zdecydowałem się odrzucić sporo elementów, które miały dodawać klimatu, ale niepotrzebnie komplikowały grę. Na tamtym etapie Kolejka zaczęła niebezpiecznie zmierzać w kierunku przygodówki. Samych kart „przepychanek kolejkowych”, losowanych jeszcze wtedy ze wspólnej puli, było około 70 z różnymi opisami. Z bólem serca odrzuciłem 47 z których wiele było autorstwa koleżanek z Sekcji Edukacyjnej (WEH). Zostawiłem też tylko sześć lokacji na planszy i cały czas pracowałem nad skalowaniem.

Trzeci prototyp Kolejki był dużo lepszy, ale cały czas nie działało parę mechanizmów, w tym zagrywanie kart kolejkowych. Spośród kilku pomysłów na naprawienie sytuacji najlepszym był pomysł – zdaje się oopsiak – na stworzenie prywatnych talii graczy. Opracowałem więc zestawy z dziesięcioma kartami, zbalansowałem karty kolejkowe i wymyśliłem zasadę pasowania wycofującego gracza z fazy „przepychanek kolejkowych”. Znów sporo testowałem grę ze znajomymi. Trombka podsunął mi ideę promocji na bazarze i wymiany wybranego towaru w proporcjach jeden do jednego. Rozwinąłem ten mechanizm i nazwałem „przekupką”. „Przekupka” w połączeniu ze „spekulantami” znacznie ożywiła wymianę towarów na czarnym rynku.

Trzeci prototyp

Czwarty i ostatni prototyp Kolejki spełniał oczekiwania, choć nie był jeszcze zbalansowany. Testerzy tak komentowali tę sytuację: ja_n pisał: Kolejka świetnie oddaje klimat i realia, jestem pod wrażeniem. Grało się bardzo fajnie. To co mi się mniej podobało, to przewidywalność końcówki gry, przez kilka kolejek blokowaliśmy Karola, któremu brakował tylko jeden mały telewizor do wygranej, ale bez nadziei na zmianę wyniku, a jedynie na odwlekanie końca. Poprawiłem więc wymianę na bazarze i niektóre wartości, po czym przeszedłem do testowania gry na nie-graczach.

Wydrukowałem kilka egzemplarzy prototypu, pożyczyłem wszystkie komplety meepli od Carcassonne, jakie mieli moi znajomi i na kilka miesięcy zniknąłem z Monsoona. Intensywne testy Kolejki odbywały się przez dziesięć godzin na kilku stolikach w czasie Pikniku Naukowego Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik. Kolejne testy grupowe miały miejsce podczas zjazdu edukatorów IPN z całej Polski. Kolejka była też testowana przez grupę około 40 nauczycieli polonijnych w czasie IV Polonijnych Spotkań z Historia Najnowszą. Odzew testerów był bardzo pozytywny, a uwagi dotyczyły głównie klimatu i sposobu wyjaśniania reguł.

Ostatni test w Monsoonie w lipcu zeszłego roku wykazał jeszcze kilka drobiazgów do doszlifowania. Tym razem podczas urlopu nie miałem problemu ze znalezieniem testerów. Po roku testów, w których wzięło udział ponad sto osób, można było uznać grę za gotową. W tym miejscu chciałbym serdecznie podziękować wszystkim, którzy pomogli mi w tworzeniu Kolejki, bo jak widać gra jest projektem nieomal społecznościowym i bez rzeszy pomocników by jej nie było. Na koniec w Kolejkę zagrała dyrekcja Biura Edukacji Publicznej IPN i zapadła ostateczna decyzja o profesjonalnym wydaniu gry.

Wydawanie

Wydawanie gry też wiąże się z pewnymi uciążliwościami. W tym przypadku głównym problemem było znalezienie zdjęć 60 różnych przedmiotów na karty towarów. Razem Aleksandrą Sulej (Sekcja Edukacji WEH) rozpoczęliśmy szeroko zakrojone poszukiwania przedmiotów z czasów PRL. Ciężko też było wybrać grafikę spośród wielu ciekawych propozycji. Wybór padł na kolażową pracę Natalii Baranowskiej i Marty Malesińskiej z firmy „Managang”. Andrzej Zawistowski napisał opracowanie historyczne, a Aleksandra Sulej odnalazła wiele ciekawych towarów u kolekcjonerów prywatnych oraz zdjęć archiwalnych w agencjach. Prace szły tak szybko jak tylko pozwalały na to moje normalne obowiązki pracownika Sekcji Wystaw oraz równoległa praca nad wydaniem 303. (Gra 303, mimo że wymyślona dużo później, szybciej osiągnęła dojrzałość testową i pierwsza została wydana). Współpraca z graficzkami, debiutującymi w branży gier planszowych, układała się świetnie i szybko mieliśmy projekt, który znakomicie oddawał PRL-owski klimat. Po przetestowaniu instrukcji na kilku osobach, które – nie mając wcześniej do czynienia z Kolejką – musiały ją same przygotować do gry i zagrać, oraz po uwzględnieniu uwag od recenzentki naukowej dr Małgorzaty Mazurek (autorka książki „Społeczeństwo kolejki. O doświadczeniach niedoboru 1945-1989”) Kolejka była gotowa do wydania. Jeszcze tylko określenie parametrów technicznych, rozstrzygnięcie przetargu i można było drukować.

Rozgłos

Pierwsze informacje o Kolejce zaczęły pojawiać się w mediach jeszcze przed Piknikiem Naukowym w czerwcu 2010. Kolejne na jesieni, przy okazji promocji gry 303 w Parlamencie Europejskim w Brukseli oraz w Muzeum Kinematografii Łodzi z zespołem Sabaton. W grudniu 2010 było parę radiowych audycji i artykułów, miedzy innymi w Newsweeku. Prawdziwa lawina ruszyła jednak w styczniu tego roku po prezentacji pudełka z grą Kolejka w katowickim Pałacu Młodzieży, gdzie odbywał się turniej Awansu i 303. Z początku o grze doniosły media lokalne, potem zainteresowały się ogólnokrajowe, a po publikacji w angielskim serwisie Polskiego Radia thenews.pl artykułu: Poland issues ‘communist monopoly’ board game temat podchwyciły media światowe, najpierw angielskojezyczne i wschodnioeuropejskie, a potem także inne media na całym świecie. Nie sposób już dziś policzyć wszystkich publikacji na temat Kolejki. Kilkadziesiąt najważniejszych można znaleźć na stronie IPN.

Co dalej?

Co dalej stanie się z Kolejką, zależy teraz głównie od graczy. Dziś jeszcze nie wiadomo, czy gra się przyjmie, zostanie wydana w wielu językach i, jak prorokują media na świecie, zostanie hitem, czy może skończy żywot wyłącznie jako egzotyczna ciekawostka z Polski. Już w tę sobotę będzie można zagrać w Kolejkę i samemu zająć stanowisko w tej sprawie. Wszystkich zdecydowanych i niezdecydowanych zapraszam 5 lutego o 11.00 do Centrum Edukacyjnego IPN przy ul. Marszałkowskiej 21/25 w Warszawie.

Karol Madaj (Specjalista SW WEH BEP IPN KŚZpNP)

Uwaga konkurs! Czytelnik, który jako pierwszy w komentarzu poprawnie wyjaśni powyższy skrót, otrzyma podczas premiery darmowy egzemplarz gry Kolejka :)

P.S. W tym miejscu chciałem zaznaczyć, że w IPN nie ma Sekcji Gier Planszowych. Wydawanie gier planszowych jest jedną z wielu inicjatyw edukacyjnych BEP do przeprowadzania których jesteśmy zobowiązani przez ustawę o IPN. Zainteresowanych działaniami edukacyjnymi BEP zapraszam na stronę: www.ipn.gov.pl/edukacja

13 komentarzy

  1. Avatar

    SW (star wars ?)
    WEH Wydział Edukacji Historycznej
    BEP Biuro Edukacji Publicznej
    IPN Instytut Pamięci Narodowej
    KŚZpNP Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

    :)

  2. Avatar

    Aż się zarejestrowałem :)

    No to jedziemy:

    Sekcja Wystaw Wydział Edukacji Historycznej Biuro Edukacji Publicznej Istytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

    Pięknie ;)

    Grę prosze wysłac pocztą, ponieważ na premierz mnie nie będzie, ;)

  3. Filippos

    To ja korzystając z okazji chciałbym jeszcze raz bardzo Ci pogratulować Karol! Robisz świetną robotę nie tylko dla IPN, ale też dla całego naszego środowiska i branży! Udowadniasz że można robić świetne, dopracowane gry w celach edukacyjnych, a nie kolejne klony Chińczyków, które niedbalstwem psują rynek. Wierzę że dzięki temu negatywny stereotyp planszówki w Polsce będzie zanikał. Oby inni wydawcy (również ci profesjonalni) wzięli z Ciebie przykład!

    I czytając taki tekst mam też poczucie że prowadzenie takich inicjatyw jak Monsoon Group ma jednak spory sens. Bardzo mnie to cieszy!

  4. WRS

    Gratulacje!
    Miło się przekonać, że każde działanie Karola Madaja (a w kwietniu będzie wspólne! :) ) służy dobremu promowaniu planszówek.
    Dla mnie to dodatkowo ważne, bo promuję je w szkołach. A takie felietony bardzo sympatycznie się czyta.
    Zachęcają!

  5. Avatar

    Specjalista Super Wypasiony, Wełniany, Elegancko Higieniczny, Bezzapachowy, Elastyczny, Przytulaszczy, Intrygujący Przaśnością, Najmilszy, Krotochwilnie Ślamazarny, Zaimprowizowany pod Naszym Patronatem.

  6. Avatar

    „Karola Madaja (a w kwietniu będzie wspólne!”
    WRS, a może coś więcej na ten temat? :)

  7. Karol Madaj

    Ok. Konkurs skończony, @przemko i @brom69 nic nie wygrali :P
    wygrał @redy :)

    Dzięki @Filippos i @WRS!

    Dodam tylko, że gra ma jutro do 16.00 kosztować 25 PLN.

  8. Avatar

    i to tak tak bez nagrody pocieszenia ;) fee :P Gratulacje z okazji premiery.

  9. stalker

    Filipie, nasz kaowcu, lepiej tego napisać nie można było :)

  10. Avatar

    @przemeko
    no właśnie, może coś z pod lady by się znalazło:) Pozdrawiam pogrążony w żalu że jutro nie stanę w kolejce po Kolejkę.

  11. Avatar

    koledzy,
    Czy ktos wie gdzie i za ile bedzie dostepna kolejka po premierze?

  12. Avatar

    @brom69 żeby mieć spod lady to trzeba znać kierownika ;) albo przynajmniej jego rodzine ;)

    @veljarek Czytaj ze zrozumieniem ;)

    „Dodam tylko, że gra ma jutro do 16.00 kosztować 25 PLN.”

    Sprawdziłem na all…gro i już jakiś miszcz wystawił gre za 100 pln
    Gratulacje

  13. Avatar

    Już jest w jednym sklepie z planszówkami. Za 37 zł. Gratulacje dla tych co płacili po 100 zł na Allegro.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

*

Ta strona korzysta z ciasteczek aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.
Cookies settings
Accept
Privacy & Cookie policy
Privacy & Cookies policy
Cookie name Active

Privacy Policy

What information do we collect?

We collect information from you when you register on our site or place an order. When ordering or registering on our site, as appropriate, you may be asked to enter your: name, e-mail address or mailing address.

What do we use your information for?

Any of the information we collect from you may be used in one of the following ways: To personalize your experience (your information helps us to better respond to your individual needs) To improve our website (we continually strive to improve our website offerings based on the information and feedback we receive from you) To improve customer service (your information helps us to more effectively respond to your customer service requests and support needs) To process transactions Your information, whether public or private, will not be sold, exchanged, transferred, or given to any other company for any reason whatsoever, without your consent, other than for the express purpose of delivering the purchased product or service requested. To administer a contest, promotion, survey or other site feature To send periodic emails The email address you provide for order processing, will only be used to send you information and updates pertaining to your order.

How do we protect your information?

We implement a variety of security measures to maintain the safety of your personal information when you place an order or enter, submit, or access your personal information. We offer the use of a secure server. All supplied sensitive/credit information is transmitted via Secure Socket Layer (SSL) technology and then encrypted into our Payment gateway providers database only to be accessible by those authorized with special access rights to such systems, and are required to?keep the information confidential. After a transaction, your private information (credit cards, social security numbers, financials, etc.) will not be kept on file for more than 60 days.

Do we use cookies?

Yes (Cookies are small files that a site or its service provider transfers to your computers hard drive through your Web browser (if you allow) that enables the sites or service providers systems to recognize your browser and capture and remember certain information We use cookies to help us remember and process the items in your shopping cart, understand and save your preferences for future visits, keep track of advertisements and compile aggregate data about site traffic and site interaction so that we can offer better site experiences and tools in the future. We may contract with third-party service providers to assist us in better understanding our site visitors. These service providers are not permitted to use the information collected on our behalf except to help us conduct and improve our business. If you prefer, you can choose to have your computer warn you each time a cookie is being sent, or you can choose to turn off all cookies via your browser settings. Like most websites, if you turn your cookies off, some of our services may not function properly. However, you can still place orders by contacting customer service. Google Analytics We use Google Analytics on our sites for anonymous reporting of site usage and for advertising on the site. If you would like to opt-out of Google Analytics monitoring your behaviour on our sites please use this link (https://tools.google.com/dlpage/gaoptout/)

Do we disclose any information to outside parties?

We do not sell, trade, or otherwise transfer to outside parties your personally identifiable information. This does not include trusted third parties who assist us in operating our website, conducting our business, or servicing you, so long as those parties agree to keep this information confidential. We may also release your information when we believe release is appropriate to comply with the law, enforce our site policies, or protect ours or others rights, property, or safety. However, non-personally identifiable visitor information may be provided to other parties for marketing, advertising, or other uses.

Registration

The minimum information we need to register you is your name, email address and a password. We will ask you more questions for different services, including sales promotions. Unless we say otherwise, you have to answer all the registration questions. We may also ask some other, voluntary questions during registration for certain services (for example, professional networks) so we can gain a clearer understanding of who you are. This also allows us to personalise services for you. To assist us in our marketing, in addition to the data that you provide to us if you register, we may also obtain data from trusted third parties to help us understand what you might be interested in. This ‘profiling’ information is produced from a variety of sources, including publicly available data (such as the electoral roll) or from sources such as surveys and polls where you have given your permission for your data to be shared. You can choose not to have such data shared with the Guardian from these sources by logging into your account and changing the settings in the privacy section. After you have registered, and with your permission, we may send you emails we think may interest you. Newsletters may be personalised based on what you have been reading on theguardian.com. At any time you can decide not to receive these emails and will be able to ‘unsubscribe’. Logging in using social networking credentials If you log-in to our sites using a Facebook log-in, you are granting permission to Facebook to share your user details with us. This will include your name, email address, date of birth and location which will then be used to form a Guardian identity. You can also use your picture from Facebook as part of your profile. This will also allow us and Facebook to share your, networks, user ID and any other information you choose to share according to your Facebook account settings. If you remove the Guardian app from your Facebook settings, we will no longer have access to this information. If you log-in to our sites using a Google log-in, you grant permission to Google to share your user details with us. This will include your name, email address, date of birth, sex and location which we will then use to form a Guardian identity. You may use your picture from Google as part of your profile. This also allows us to share your networks, user ID and any other information you choose to share according to your Google account settings. If you remove the Guardian from your Google settings, we will no longer have access to this information. If you log-in to our sites using a twitter log-in, we receive your avatar (the small picture that appears next to your tweets) and twitter username.

Children’s Online Privacy Protection Act Compliance

We are in compliance with the requirements of COPPA (Childrens Online Privacy Protection Act), we do not collect any information from anyone under 13 years of age. Our website, products and services are all directed to people who are at least 13 years old or older.

Updating your personal information

We offer a ‘My details’ page (also known as Dashboard), where you can update your personal information at any time, and change your marketing preferences. You can get to this page from most pages on the site – simply click on the ‘My details’ link at the top of the screen when you are signed in.

Online Privacy Policy Only

This online privacy policy applies only to information collected through our website and not to information collected offline.

Your Consent

By using our site, you consent to our privacy policy.

Changes to our Privacy Policy

If we decide to change our privacy policy, we will post those changes on this page.
Save settings
Cookies settings